Diyabete Dikkat

Diyabete Dikkat!

Bu hafta İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sait Gönen diyabet ile ilgili sorularımızı cevapladı. Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Gönen diyabete ilişkin önemli uyarılarda bulundu.


Diyabet (Şeker) hastalığı nedir? 
Diyabet halk arasında bilinen adıyla şeker hastalığıdır. Diyabet, kandaki şeker düzeyini dengede tutan insülin hormonunun; eksikliği veya yeterince salgılanmasına rağmen, vücudumuzda kullanılamaması sonucu oluşan kronik bir metabolizma hastalığıdır.

Diyabet hastalarından hangileri risk altında ve belirtiler neler?
 Kan şekeri seviyesi yüksek seyreden kişiler, ayakta daha önce yara açılmış kişiler, ayakta his kaybı olanlar, diyabete bağlı böbrek hasarı gelişenler, görme bozukluğu/kaybı olanlar, damar tıkanıklığı gelişenler, ayak bileği hareketliliğinde azalma olanlar, ayakta şekil bozukluğu olanlar, ayakta kuruluk ve çatlakları olanlar, yetersiz ayak bakımı olan kişiler, ayak temizliğine dikkat etmeyenler, sigara kullanımı olanlar, şişman ( obez ) kişiler, 65 yaş ve üzerinde olanlar, ayak ve tırnakta mantar enfeksiyonu olanlar, uygun olmayan ayakkabı kullanan veya çıplak ayakla dolaşanlar daha fazla risk altındadır. Belirtileri cilt altı dokusu ve yumuşak doku enfeksiyonları, selulit, ani gelişen oseomiyelit ve kronik osteomiyelit önemli belirtiler arasında yer alıyor.


Günümüz insanının en önemli gündem maddelerinden biri diyet yapmak… Kişiler başta diyabet olmak üzere çeşitli hastalıkların risklerini göz ardı ederek bilinçsizce diyet yapabiliyor. Bu noktada şeker hastası olduğu halde hem hastalığı hem de kilosunu kontrol altında tutmak için diyet yapmak isteyenlere ne gibi önerileriniz olabilir?

Öncelikle öğün atlamamak gerekiyor. Şeker hastalarının her gün aynı miktarda yiyeceği aynı zamanda yemesi oldukça önem arz etmektedir. Her birey için önemi tartışılmaz olan suya, şeker hastalarının biraz daha dikkat etmesi gerekiyor. Her gün en az 2 litre (10 bardak) su içilmeli. Tabi birde kesinlikle uzak durulması, tüketilmemesi gerekenler var. Bunların başında alkollü içecekler geliyor. Yağ ve şeker açısından zengin olan besinlerde uzak durmakta elbette fayda var. Börek, pasta, kek başta olmak üzere yüksek miktarda yağ ve şeker içeren besinlerden uzaklaşmak daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır.

Diyabet hastaları için belli bir beslenme tipini öneriyor musunuz?
Akdeniz tipi beslenme modelini öneriyorum. Haftada birkaç kez tüketilen balık, tavuk ve yumurta hem damak tadınızı koruyacak hem de zinde olmanızı sağlayacaktır. Taze sebze ve meyve, tahıl, kuru baklagiller, balık ve zeytinyağı açısından zengin olan bu beslenme modeli istikrarlı bir şekilde uygulandığı takdirde sonuçları ferahlatıcı olacaktır.

Bir diyabet hastası düzenli olarak hap ve insülin kullandığı takdirde yine de diyet yapmalı mı?
Kesinlikle, çünkü tıbbi beslenme şeker hastalığı tedavisinin önemli bir parçası olma özelliği taşıyor. Gıdalardaki karbonhidrat kan şekerini yükseltir ve yağ kalorisinin çok yüksek olması kişiyi şişmanlatır. Bundan dolayı şişman bir yetişkin diyabetlinin diyetinde yağları azaltmak, karbonhidratlı gıdaları ölçülü yemek hayati bir önem taşımaktadır.

Diyabetten söz edildiğinde akla mutlaka “gebelik şekeri” konusu da geliyor. Yanlış bilinenlerin doğrulardan fazla olduğu bir konu ne yazık ki. Bu konuda öncelikle neleri bilmeliyiz?
Öncelikle gebelik şekeri görülme sıklığı yüzde 15 düzeyindeki bir ülke olarak yüksek risk grubunda olduğumuzu belirtmeliyim. Birinci derece akrabalarında diyabet olanlar, idrarında şeker tespit edilenler, fazla kilolu, obez ve 25 yaş üstü gebe kalanların risk altında olduğunu unutmamak gerekiyor.

Gebelik şekeri denildiğinde en çok merak edilenlerin başında şeker yükleme testinin zararlı olup olmadığı sorusu geliyor. Sizin bu konudaki görüşünüz nedir?
Gebelik şekerinin tespit edilmesinde ölçütümüz kesinlikle bilimsel verilerdir. Bu verileri elde etmenin öncelikli yolu elbette tarama testleridir. 
Hekimlerin bir kısmı öncelikle 50 gr ile tarama testi yapmayı tercih ediyor. Burada aç veya tok olmak farketmez.50 gr glukoz sonrası 1.saatte kan şekeri 140-180 arası ise bu gruba standart şeker yükleme testi yapılması gerekir. Standart testte ise 75gr glukoz verildikten sonra açlık kan şekeri 92, birinci saatte 180, ikinci saatte 153 değerlerinden biri çıktığı takdirde gebelik şekeri tanısı konuluyor ve takip/tedavi sürecine başlanıyor. Şeker yükleme testinin yapılmaması gerektiği yönündeki açıklamalara ve telkinlere kesinlikle doğru değil, çünkü bu tür açıklamalar bilimsel bir özellik taşımıyor. 



Modern insanın sağlık ile ilgili en büyük sorunlarının başında gelen diyabet gerekli önlemler alınmadığı takdirde günlük yaşamı pek çok açıdan olumsuz şekilde etkileyebiliyor. Son zamanlarda sıkça duyduğumuz diyabetik ayak enfeksiyonu hakkında neler söylemek istersiniz?

Diyabet, dikkat edilmediği takdirde bir takım olumsuz sonuçları beraberinde getirebiliyor. Diyabetik ayak da sonuçlardan biri. Şeker hastalarında enfeksiyona yatkınlık nedeniyle ayakta oluşan küçük bir yara kolaylıkla iltihaplanıp Diyabetik Ayak Enfeksiyonu haline gelebiliyor. Şeker hastalığında mikrovasküler hastalığa bağlı kan dolaşımının tehlikeye girmesi, periferik sinirlerde oluşan hasarlar sonucu gelişen nöropati, bu nedenle duysal sinirlerin duyarlılığının azalması ayak enfeksiyonlarına yatkınlığı doğuruyor. Bu noktada hastaların dikkatli olması gerekiyor.